Dit is een artikel uit UK krant, juni 2011

Ineens ben je een vetzak

Eerstejaars komen kilo’s aan door snacken en zuipen

Wie kent ze niet? Eerstejaars studenten die met een wasbordje lid worden van een studentenvereniging en aan de eerste maanden een bierbuik overhouden? Na vijf jaar onderwijskundig onderzoek naar gewichtstoename bij eerstejaars studenten zijn de eerste -schokkende - resultaten bekend.

Door Alain Dekker

Door een vriend bij een dispuut van Albertus kwam Paul de Vos, immuno-endocrinoloog van de sectie medische biologie van het UMCG, op het idee om de gewichtstoename van eerstejaars studenten te onderzoeken. “Ieder hoofdstuk dat ik doorbladerde in het jaarboek zag ik die nekken groeien”, zegt De Vos. Zijn vriend stelde dat veel eerstejaars studenten met tachtig kilo binnenkomen en later als honderd-plus weer vertrekken. “En dat is er moeilijk af te krijgen”, zegt De Vos stellig.
Hij refereert aan zijn eigen studententijd. “Ik ben tien kilo aangekomen, en zat niet eens bij een vereniging. Dat is er nooit meer af gegaan”.
Vijf jaar geleden zette De Vos samen met fysioloog Anton Scheurink een inspanningspracticum op, gestoeld op de Freshman’s myth. Ieder jaar, begin september renden alle eerstejaars studenten Biologie, Life science & technology en Farmacie voor een conditietest door het Noorderplantsoen. Ze ondergingen metingen van onder andere vetmassa, bloeddruk en gewicht en vulden een uitgebreide vragenlijst in over levensstijl en eetgewoontes. Na drie maanden, vlak voor kerst, opnieuw. Veel studenten sjouwden dan aanzienlijk moeilijker de ‘bult’ op in het plantsoen.
Immuno-endocrinologe Marijke Faas nam het practicum na drie jaar over van De Vos. Ze legt uit dat in de vragenlijsten onderscheid gemaakt wordt tussen uit- en thuiswonende studenten. In tegenstelling tot Amerika kent Nederland geen ‘all you can eat’-vreetschuren. De Vos en Faas spitsten de vragenlijst daarom verder toe op het Nederlandse leven, zoals lidmaatschap van een van de grote drie studentenverenigingen (Vindicat, Albertus en Dizkartes).
De eerste onderzoeksresultaten zijn schokkend. Uitwonende studenten die lid zijn van een studentenvereniging kwamen maar liefst 2,1 kilo aan in drie maanden. “Dat is enorm” zegt De Vos. “Zeker als deze trend doorzet in de rest van het eerste jaar -en dat is wel te verwachten. Dan kom je echt aan die zeven kilo van de Freshman’s myth.”
Toch zijn de verenigingen niet geheel schuldig aan de gewichtstoename. Uitwonende studenten zonder lidmaatschap kwamen ook aan: 1,2 kilo. Thuiswonende studenten bleven daarentegen keurig op gewicht.

Volgens De Vos is de oorzaak vooral het vele snacken. En als er veel alcohol in het spel is, wordt er nog meer gesnackt. Bij studentenclubs - zoals De Vos ze steeds aanduidt - speelt dat drinken een grote rol. De alcoholconsumptie van beginnende studenten steeg met bijna 12 glazen per week, tegen slechts 1,2 glazen voor niet-leden. De Vos verbaast zich er nog altijd over. “Sommige uitschieters drinken veertig glazen. Je vraagt je echt af of het kan”.

Ook valt een fikse afname van beweging op. De Vos zag dat vooral bij de Farmaciestudenten die les hebben in het centraal gelegen UMCG. “Studenten Biologie en Life science & technology moesten destijds naar het Biologisch Centrum in Haren fietsen. Die kwamen aanzienlijk minder aan.”
Faas benadrukt dat het eerste jaar een overgangsjaar is voor veel studenten. Een vreemde omgeving en dan ook nog zelf moeten koken. Dat is lastig, ondervond ook De Vos in zijn eigen studententijd. “Je hebt een heel strak leven onder mama’s rokken. Twee keer per week sporten. Drie keer per dag krijg je eten; daar hoef je je niet om te bekommeren. Eenmaal op kamers eet je om tien uur ‘s avonds en wordt het eetpatroon snel minder gevarieerd.” In december werd al aanzienlijk minder fruit en groente gegeten dan toen Casa di Mamma net was verlaten.
“De resultaten zijn confronterend voor de betreffende studenten”, merkte De Vos na afloop van de decembermeting. “Sommige studenten weigerden de vetmeting, want die zagen de bui al hangen”. Uitschieters tot acht kilo erbij in drie maanden werden geturfd. “Die zijn echt los gegaan. De rem er helemaal af”, zucht Faas.
De database bevat tienduizenden gegevens. Faas verwacht nog meer interessante verbanden. “Maar dat is een megaklus. Als een aio of een andere geïnteresseerde student statistiek wil loslaten op onze database, dan kunnen we echt de causale verbanden leggen”. Ze hoopt op vervolgonderzoek. “Het kriebelt, ik wil echt verder kijken of deze trend doorzet. Als ik die Albertus jaarboeken inkijk, dan weet ik dat eigenlijk wel zeker”, zegt De Vos.
In Nederland mag onderzoek niet zomaar in onderwijs gestopt worden benadrukt hij. “Je kunt studenten niet zomaar gaan prikken”. En dat vinden beide endocrinologen diep van binnen best jammer. Het liefst willen ze kijken hoe de veranderingen in levensstijl invloed hebben op de glucose-tolerantie en hoe dit later kan leiden tot een verhoogde kans op diabetes type 2.

Faas en De Vos willen de resultaten uiteindelijk publiceren, maar zijn vooral bezig met het hogere doel van hun onderzoek: bewustwording. Die bewustwording blijkt een sleutelrol te spelen in het voorkomen van gewichtstoename.
Dat werd De Vos duidelijk nadat hij een groep van vijftien studenten een weegschaal mee naar huis gaf om zich wekelijks te wegen. Na drie maanden hadden ze nog steeds hun oude gewicht, ongeacht of ze lid waren van een vereniging of niet. “Doordat ze wekelijks met hun gewicht geconfronteerd werden, corrigeerden ze daar blijkbaar voor met hun gedrag”, veronderstelt Faas. De Vos: “Die weegschalen zijn overigens nooit teruggebracht. Maar we weten nu wel dat door bewustwording het fenomeen valt te voorkomen.”

Schrans maar raak

Dit Amerikaanse fenomeen, ook wel de Freshman Fifteen genoemd, komt veel voor op Amerikaanse universiteiten. Studenten wonen tot honderden kilometers van huis op een campus en kunnen er voor $ 5,- onbeperkt schranzen in de beroemde ‘all you can eat’-dining halls. Het gemak, de aanlokkelijke prijs en het onvermogen zelf te koken leiden ertoe dat studenten tot vijftien Amerikaanse ponden - ongeveer 7 kilo - aankomen in hun eerste jaar. De Freshman Fifteen is geen mythe, maar vette realiteit. In Amerika, maar ook in Groningen.

KEI heeft een taak

Onderzoekers Marijke Faas en Paul de Vos vinden dat studenten beter geïnformeerd moeten worden over leefstijl en voedingspatronen door de RUG. Het moet in de KEI-week niet alleen gaan om verenigingen, maar ook over de risico’s. “Die kilo’s vliegen eraan, maar die zie je in het begin helemaal niet”. De Vos ziet het al helemaal voor zich: “Naast de gratis KEI-tandenborstel en het condoom, ook een gratis weegschaal.”

© 2011 Universiteitskrant | top